Zaman Hızlanmaz, İnsan Koşar

 

“Hızlandı artık akışı zamanın,

Zaman hep aynı zaman da,

Farklı olan beklentiler zamandan.” O. Karadağ

 

Zamana değil, kendimize yetişemiyoruz.

Her sabah benzer bir sözle başlıyoruz güne:

“Zaman çok hızlı geçiyor.”

Oysa gün hala 24 saat, saat hala 60 dakika. Ne zaman hızlandı ne de dünya daha hızlı dönmeye başladı. Değişen zaman değil, biziz. Biz hızlandık. Biz karmaşıklaştık. Ve biz zamanın gerisinde kaldığımızı düşündükçe, ona yetişmek için daha da koştuk.

Ama bu koşturmanın sonunda nereye vardık?

Beklemekten sıkılır olduk. Sessizlikten korkar olduk. An’ı yaşamak, bir şey yapmamak değilmiş gibi düşündük.

Oysa asıl kayıp, şimdiyi kaçırmak. Bir fincan çayın buharında kalmak, gökyüzünü bir süre izlemek, bir söze uzun uzun düşünmek... Bunlar yaşamın içindeki küçük mucizelerdi. Artık onları "zaman kaybı" sayıyoruz.

Peki zaman gerçekten hızlandı mı?

Hayır. Zaman aynı kaldı. Biz yalnızca her şeyden fazlasını ister olduk.

Bir günde beş güne sığacak kadar hedef koyuyoruz kendimize. Daha çok şey bilmek, daha çok şey yaşamak, daha çok şey başarmak... Ama yaşadıklarımızı sindirmeye, hissetmeye, anlamaya zaman bırakmıyoruz. Çünkü zamanla yarışıyoruz.

Belki de zamanla yarışmak değil, onunla dost olmak gerek. Yavaşlamak. Sadeleşmek. Az ama derin yaşamak...

Zamanı yavaşlatamazsın ama kendini yavaşlatabilirsin. An’a döndüğünde fark edersin: Zaman hızlanmadı. Sen yalnızca yaşamayı unuttun.

Kuralsızlığın Kural Olduğu Zamanlar

 Kuralsızlığın Kural Olduğu Zamanlar

7 Haziran 2025 – okaradag.blogspot.com

“Onurlu savaş, düşmanına karşı bile saygı gerektirir.” — Thukydides (MÖ 5. yüzyıl)

Tarihte –yazılı tarihten söz ediyorum– kayda geçen ilk büyük savaşlardan bu yana, insanlık yalnızca savaşmamış; savaşırken nasıl savaşılacağını da belirlemeye çalışmış.

Yani dövüşün bile bir onuru, bir sınırı, bir kuralı olmuş.

Silahsız olana saldırılmaz, elçi öldürülmez, teslim olana dokunulmaz gibi…

Binlerce yıl öncesinin savaşçıları bile, bir ölçüde etik davranmanın bir zorunluluk olduğuna inanmış.

Ama şimdi bakıyorum da,

Modern zamanların “politik savaşları” bu ilkeyi tümüyle unutmuş.

Kuralsızlık, neredeyse yeni kural haline gelmiş.

Birbirine düşman gibi davranan siyasi aktörler, hakikati değil algıyı önemsiyor.

İddialar belgelerle değil, bağırarak kanıtlanıyor.

İtibar suikastı sıradan bir araç haline gelmiş, yalanın dolaşım hızı doğrunun düşünme süresinden daha yüksek.

Politik rekabet, ahlaki sınırları çoktan aştı.

İnsanların karakterleriyle oynanıyor, özel yaşamlar propaganda silahına dönüştürülüyor.

Kazanmak için her yol mubah görülüyor.

Bu, artık bir fikir mücadelesi değil; bu, yalnızca güç için yapılan, ilkesiz bir bilek güreşi.

Tarihten Bir Not:

Ortaçağ Avrupa’sında şövalyeler arasında bile savaşın etik kodları vardı.

"Şövalye-Chivalry" denilen bu kurallar, düşmana saygı göstermeyi, sivilleri korumayı, teslim olanı affetmeyi emrederdi.

Bugün ise politik önderler, yalnızca rakiplerini değil; onlara oy veren halkı bile hedef alabiliyor.

Bir zamanların orduları, bugünün sosyal medya lejyonlarına dönüştü.

"Savaşın bile bir kuralı vardı; politikanın hiçbir sınırı kalmadıysa, tehlike artık dışarıda değil, içeridedir."

Politikada Vicdan Susturulduğunda

Kuralsızlık kural haline geldiyse, etik ilkeler "zayıfların lüksü" gibi görülüyorsa, ve artık vicdan, siyasetin sözlüğünde yer almıyorsa... orada yalnızca ahlaki çöküş değil, toplumsal bir travma büyür.

Çünkü politika yalnızca bir güç oyunu değildir.

Politika aynı zamanda topluma örnek olma sorumluluğudur.

Ve o örnek, yalnızca konuşmalarla değil, tutumla, yöntemle, dille kurulur.

Bugün “rakip” kavramı yerini “düşman”a bıraktıysa, eleştiri artık “hainlik” olarak yaftalanıyorsa, ortak akıl değil, ortak korku inşa ediliyorsa — orada artık politika değil, sindirme vardır.

Peki ne yapılmalı?

Toplum olarak hatırlamamız gereken şudur:

Kuralsızlığa alışmak, kuralsızlığı meşrulaştırmaktır.

Her yalanı sineye çekmek, bir sonraki yalanın davetiyesidir.

Her susuş, susturulan bir başkasının yolunu açar.

Bu yüzden…

İster sıradan bir yurttaş ol, ister söz sahibi biri…

Dürüst kalmak, kolay yoldan sapmamak, vicdanı rehber edinmek artık bir kişisel direniş biçimidir.

Çünkü politika bozulduğunda, yalnızca sistem çökmez.

Aynı zamanda güven, umut ve toplumsal bağ da çürür.

Son Söz:

"Ahlakı terk eden bir politika, sonunda halkı da terk eder."

Adaletsiz Vergilendirme ve Demokrasi: Çağ Dışı Bir Politik Pratik

 Adaletsiz Vergilendirme ve Demokrasi: Çağ Dışı Bir Politik Pratik

17 Ocak 2025 – okaradag.blogspot.com

Vergiyi bir kesimden alıp, oyları başka bir kesimden toplamak; ülke kaynaklarını ise iktidarı koruyan azınlığın lehine transfer etmek… Bu, yalnızca adil olmayan değil, aynı zamanda demokratik değerlere ve çağdaş politika anlayışına aykırı bir politik yöntemdir.

Tarihten Bir Bakış:

Eski uygarlıklarda bile vergi sistemleri, halkın devlete olan güvenini sağlamak ve kamu hizmetlerinin sürdürülebilirliğini temin etmek için tasarlanmıştır. Antik Roma’da vergi, vatandaşların hem devletin ihtiyaçlarını karşılaması hem de sosyal adaletin korunması için bir yükümlülüktü. Ancak, imparatorluk dönemlerinde vergi adaletsizliği, halkın tepkisini çekmiş ve sosyal huzursuzluklara yol açmıştır.

Benzer şekilde, 18. yüzyılın sonunda Fransa’da yaygın vergi adaletsizliği, yalnızca soyluların ve kilisenin ayrıcalıklı olduğu bir sistemi beslemiş; bu da Fransız Devrimi gibi büyük toplumsal kırılmalara neden olmuştur.

Günümüzde Neler Oluyor?

Bugün birçok ülkede, vergi yükü genellikle dar gelirli ve orta sınıf yurttaşların omuzlarındadır. Öte yandan, yüksek gelir grupları ve büyük şirketler, çeşitli vergi avantajları, muafiyetler ve yasal boşluklar sayesinde çok daha az oranda vergi ödeyebiliyor.

Bu durum, toplumsal adaletsizliği derinleştirirken, halkın devlete olan güvenini zedeler. Çünkü insanlar, yükü çekenlerin seslerinin duyulmadığını, kaynakların adil şekilde kullanılmadığını düşünür.

Türkiye’de ve dünyada sıkça gözlemlenen bu tablo, politik önderlerin iktidarlarını sürdürmek için oy desteğini farklı kesimlerden toplamasıyla birleştiğinde, “adeta çağ dışı bir sistem” ortaya çıkar. Kaynaklar, iktidara bağlı küçük bir grup tarafından kontrol edilir ve yönetilirken, vergi yükü geniş kitlelerin sırtına yüklenir.

Sonuçlar ve Tehlikeler:

Ekonomik Dengesizlik: Gelir ve servet uçurumu derinleşir, yoksulluk ve eşitsizlik artar.

Toplumsal Güvensizlik: Halk devlete ve politik sisteme olan inancını kaybeder, bu da sosyal kutuplaşmayı ve istikrarsızlığı tetikler.

Demokratik Meşruiyetin Aşınması: Halkın büyük çoğunluğu kendini temsil edilmiyor ve dışlanmış hisseder.

Kamu Hizmetlerinde Aksama: Kaynakların etkin kullanımı engellenir, eğitim, sağlık, altyapı gibi temel alanlarda gerilemeler yaşanır.

Çözüm Ne Olmalı?

Adalet ve demokrasi ancak:

• Vergi sisteminin şeffaf, adil ve kapsayıcı olması,
• Kaynakların toplumun tüm kesimlerine eşit ve verimli şekilde dağıtılması,
• Politik katılımın artırılması ve herkesin sesinin duyulmasıyla mümkündür.

Sürdürülebilir bir toplum ve güçlü bir demokrasi için, “vergiyi birinden al, oyları başka birinden topla” politikalarından vazgeçilmeli, halkın ortak menfaatleri önceleyen yeni bir sosyal sözleşme kurulmalıdır.

Son Söz:

“Adalet olmadan demokrasi bir hayaldir; adil vergilendirme olmadan da adalet mümkün değildir.”

BİZ HALKIZ: Gücümüz Üretimden, Yetkimiz Sandıktan Gelir

 BİZ HALKIZ: Gücümüz Üretimden, Yetkimiz Sandıktan Gelir

25 Aralık 2024 – okaradag.blogspot.com

Biz halkız.

Bizler, bu ülkenin gerçek sahibi, alın teriyle üreten, geleceğini inşa edenleriz.

Gücümüz, fabrikalarda, tarlalarda, ofislerde ve yaşamın her alanında ürettiğimiz değerlerden doğar.

Ama bu güç yalnızca üretmekle sınırlı değildir.

Asıl güç, bizi yönetenleri özgürce seçme hakkımızdadır.

Sandık başında kullandığımız oy, egemenliğin en güçlü göstergesidir.

Kamunun bize sunduğu sağlık, eğitim, altyapı, güvenlik gibi hizmetlerin tüm finansmanı ise bizim ödediğimiz vergilerden oluşan kaynaklarla sağlanır.

Yani devletin bütçesi, kamu hizmetlerinin kaynağı biziz.

Bu bütçeyi yönetme, kaynakları dağıtma yetkisini ise bizler, yani halk, seçtiğimiz yöneticilere emaneten veririz.

Bugün bu yetki sizde, yarın başka bir öndere, başka bir politik oluşuma geçebilir.

Bu yetkinin geçiciliği, demokrasiye olan inancımızın en güçlü kanıtıdır.

Çünkü esas olan, bizleriz; bizler bu ülkenin kalıcı sahipleriyiz.

Sizler, bizden aldığınız bu yetkiyle halkın sesi olmak, halkın çıkarlarını korumak, ülkeyi adil ve şeffaf yönetmek zorundasınız.

Unutmayın ki, gücünüz halkın verdiği yetkidir; halk olmadan sizler yalnızca makam sahiplerisiniz.

Bizim emeğimizle, bizim oylarımızla var olan bir sistemde, halkın iradesi en üst otoritedir.

Ve bu irade her zaman değiştirilebilir, yöneticiler de geçici olabilir.

Kısaca: Siz geçicisiniz, biz kalıcıyız.

Biz halkız, bu ülkenin gerçek sahibiyiz.

Üreten, vergi veren, oy kullanan bizler;

Hakkımızı bilerek, sorumluluğumuzun farkında olarak, bu sürecin tam odağındayız.

Gücümüzü ve yetkimizi unutmadan, demokratik haklarımızı sahiplenerek; daha adil, daha eşit ve daha özgür bir toplum için birlikte mücadele etmeye devam edeceğiz.

Bir Türk-Arap Kardeşliği Mümkün Mü

Bir “Türk-Arap Kardeşliği” Mümkün Mü?

Son günlerde bir "Türk-Kürt-Arap Kardeşliği" söylemi tutturuldu. Söylenenlere bakılırsa birçok kavramda olduğu gibi "kardeşlik" kavramının da içi boşaltılıyor. Bir Türk-Arap kardeşliği mümkün mü?

Kardeşlik üzerine konuşmak kolay, ama gerçek kardeşliği kurmak zordur. Hele ki bu kardeşlik, yalnızca ortak bir dine dayandırılıyorsa, işin içi daha da karmaşık hale gelir. Günümüzde "din kardeşliği" söylemi, çoğu zaman halklar arasında gerçek bir bağ kurmaktan çok, politik manevra alanı yaratmak için kullanılıyor. Özellikle Ortadoğu politikalarında sıkça görülen bu yaklaşım, dinsel duyguları dış politikanın bir uzantısı haline getiriyor, halklar arasındaki doğal mesafeyi yapay bir yakınlıkla kapatmaya çalışıyor. Oysa bu tür söylemlerle kurulan ilişkiler ne kalıcıdır ne de samimidir.

Kültür ve Kimlik: Dinin Ötesi

Kardeşlik, yalnızca din temelli bir kavram değildir. Din, kültürel unsurlardan yalnızca biridir. Oysa kültür; dil, tarih, gelenek ve coğrafya gibi birçok etmenin birleşimiyle oluşur. Kültürün en temel taşı olan dil binlerce yıllık bir geçmişe dayanır. Ayrıca coğrafyanın kültür üzerindeki etkisi küçümsenemez; çöllerde yaşayanlarla bozkırlarda yaşayanların yaşam tarzları, değer yargıları ve sosyal yapıları büyük ölçüde farklıdır. Çölde yaşayanla bozkırda yaşayanın dünyaya bakışı, yaşamı algılayışı elbette farklı olacaktır. İşte bu kültürel farklılıklar, zamanla farklı etnik yapıların ve toplulukların doğmasına neden olmuştur.

Bu kadar farklı geçmişlere ve yaşam koşulları olan iki halk yalnızca aynı dine mensup oldukları için nasıl "kardeş" olabilir? Kaldı ki, nasıl tüm Araplar Müslüman değilse, tüm Türkler de Müslüman değildir. Türkiye'nin %99’unun Müslüman olduğu söylemi de dayanağı olmayan bir savdır. Günümüzde ibadet çoğu zaman bireysel bir inançtan çok, sosyal bir gösteriye dönüşmüştür. Bu nedenle bir kişinin camiye gitmesi, onun gerçekten inançlı bir Müslüman olduğunu kesin biçimde göstermez. Dinin bireysel bir inanç olduğu gerçeğini unutarak, yalnızca camiye gitmeyi Müslümanlık saymak, yüzeysel bir bakış açısının ürünüdür.

Daha da düşündürücü olan, bu kardeşlik söylemlerinin mezhep farklarını da göz ardı etmesidir. Tarih boyunca Sünni-Alevi, Şii-Sünni çatışmaları İslam coğrafyasını kan gölüne çevirmiştir. Türkiye'de ise Alevi yurttaşlar yüzyıllar boyunca hem dinsel hem de kültürel ayrımcılıkla karşılaşmıştır. Buna karşın "ümmet" söylemi altında herkesi aynı dinsel yapının içine yerleştirme çabası, toplumsal barıştan çok dayatma ve baskı anlamı taşır.

Tarihsel Gerçekler: Zorla İman ve Müslümanlaşma Süreci

Türklerin İslamiyet'i kabul süreci genellikle "barışçıl yayılma" şeklinde anlatılsa da, tarihsel gerçekler bunun oldukça karmaşık ve çoğu zaman acı dolu bir süreç olduğunu gösteriyor. Özellikle Emeviler döneminde, Orta Asya'daki Türk boylarıyla Arap orduları arasında yaşanan çatışmalar hem büyük yıkımlara yol açmış hem de dinin zorla kabul ettirilmesine sahne olmuştur. Türkler İslam’a geçiş sürecinde, Emeviler döneminde Arapların mevali (Arap olmayan Müslümanlar) olarak kabul ettikleri sınıfa dahil edilmesiyle büyük ayrımcılığa uğramışlardır. Bu dönemde Arapların, Türkleri “barbar” ve “medeniyetsiz” olarak görmeleri yaygın bir anlayıştı. Arap yazarların eserlerinde Türkler hakkında küçümseyici ifadeler sıkça yer alır. Bu durum, yalnızca sosyal ayrımcılık değil, aynı zamanda politik ve kültürel bir baskı biçimi olmuştur. Emeviler’in Horasan ve Çayardı (Maveraünnehir) bölgelerine yaptıkları askeri seferlerde Türklere karşı uygulanan sertlik, birçok yerde İslam’a geçiş sürecini zorlaştırmış, dahası direnç doğurmuştur.

Ayrıca İslam dünyasında bazı Arap yazar ve düşünürlerin Türklere yönelik küçümseyici, dahası düşmanca ifadeleri de dikkat çekicidir. Örneğin, ünlü Arap yazar Cahiz'in (9. yüzyıl) eserlerinde Türklere ilişkin "barbar", "kaba", "medeniyet dışı" gibi nitelemeler görülür. Yine dönemin bazı fıkıhçılarında da Türklerin "dine sonradan giren, Arap olmayan cahil kitleler" olarak tanımlandığına rastlarız. Bu bakış, ümmet içindeki eşitlik iddiasını sorgulatır niteliktedir.

Tarihsel Hesaplaşma ve Gerçekler

Böylesi bir ortamda, "Türk-Arap kardeşliği" gibi söylemler; tarihsel gerçekleri, sosyolojik verileri ve coğrafi farklılıkları göz ardı etmekten başka bir anlam taşımaz. Üstelik tarih boyunca Arapların Türklere yaptığı bazı zulümler, görmezden gelinerek silinemez. Tarihi romantize etmek, gerçekleri değiştirmez.

Daha da önemlisi, tarihin yükü hafif değildir. Tarihi olaylar yüzleşilmeden unutulamaz. Türk-Arap ilişkileri, yalnızca İslam kardeşliği üzerinden tanımlanamayacak kadar karmaşık ve inişli çıkışlıdır. Araplarla Türkler arasında yüzyıllar süren bir geçmiş vardır ve bu geçmiş yalnızca "ümmet kardeşliği" ile açıklanamaz. Örneğin, Abbasi döneminde Türk askerlerinin orduya alınması, bir tür politik ihtiyaçtı; bu birliktelik dostluktan çok stratejikti.

Yavuz Selim ve II. Abdülhamid’in Çabaları

Türk-Arap ilişkilerinin tarihindeki önemli dönemeçlerden biri Osmanlı padişahı Yavuz Selim’in (1512-1520) Mısır Seferi (1516-1517) sonrası Arap topraklarını Osmanlı yönetimine katmasıdır. Onun bu hamle, yalnızca politik bir güç gösterisi değil; aynı zamanda “ümmet” anlayışını güçlendirmek, Arap ve Türk halklarını İslam kardeşliği altında birleştirmek amacı taşımıştır. Ancak Arap bölgelerinde, kültürel farklılıklar iki halk arasındaki gönül bağlarının kurulmasını zorlaştırdı.

Benzer şekilde, yaklaşık 400 yıl sonra II. Abdülhamid (1876-1909) döneminde de Osmanlı yönetimi Araplarla Türkler arasındaki bağı kuvvetlendirmek için yoğun diplomatik ve kültürel çabalar harcadı. II. Abdülhamid, Pan-İslamizm politikasıyla İslam ümmetini Osmanlı himayesi altında tutmayı amaçladı. Medreseler açtı, Arap önderlerle ilişkileri geliştirmeye çalıştı. Ancak, bölgedeki Arap milliyetçiliğinin yükselişi bu çabaların başarılı olmasını sınırladı. Her iki padişahın da çabaları, resmi söylem ve sınırlı politikalarla kaldı; halkların gönüllerinde derinleşen tarihsel ve kültürel farklılıklar ile bölgesel çıkarlar, gerçek anlamda bir kardeşliğin kurulmasını engelledi.

Yine Osmanlı döneminde, özellikle Arap Yarımadası'nda ortaya çıkan isyanlar, bu ilişkilerin ne denli kırılgan olduğunu açıkça gösterir. Birinci Dünya Savaşı sırasında Arapların İngilizlerle iş birliği yaparak Osmanlı'ya başkaldırması, tarihi bellektederin bir iz bırakmıştır. Ümmet çatısı altında birleşme hayali, yerini bölgesel milliyetçiliklere, çıkar çatışmalarına ve kırgınlıklara bırakmıştır. Bu gerçekler inkar edilemez, edilmemelidir de.

Ümmetçilik ve Milliyetçilik Arasında Sıkışan Kimlik

Bugün hem Türkiye'de hem Arap dünyasında toplumsal kimlikler büyük bir gerilim altında biçimleniyor. Bir yanda modern ulus-devlet yapılarıyla beslenen milliyetçilik, diğer yanda sınırları aşan bir "ümmet" hayali... Ancak bu iki kavram çoğu zaman birbiriyle çatışıyor. Ümmetçilik, farklılıkları yok sayarak herkesi aynı dine mensup olduğu için eşit kabul eder gibi görünür, fakat pratikte Arap merkezli bir üstünlük hissi taşır. Milliyetçilik ise tam tersine, kültürel özgüllüğü ön plana çıkarır ve dini ikinci planda tutar.

Türk toplumu da bu iki kavram arasında sıkışmış durumda. Bir yanda tarihsel olarak yaşanan Arap ihaneti ve kültürel yabancılık hissi, diğer yanda İslamiyet üzerinden kurulan yapay bir yakınlık... Sonuç olarak ne gerçek bir kardeşlik doğuyor ne de tarihsel adalet sağlanıyor.

İşte bu noktada şu soruyu sormak gerekir: Gerçekten kardeş miyiz, yoksa öyleymişiz gibi mi davranıyoruz?

Modern Kardeşlik İddiaları

Bugün ise bu sözde kardeşlik söylemi, politik çıkarlar doğrultusunda yeniden üretilmeye çalışılıyor. Bazı politikacılar ya da gruplar, din kardeşliği üzerinden bir Türk-Arap yakınlaşmasını savunuyor olabilir. Oysa gerçek kardeşlik, yalnızca ortak inançla değil, ortak tarih, güven, dayanışma ve eşitlik temelinde kurulur. Kardeşlik, eşitlik olmadan kurulmaz. Bu koşullar sağlanmadığında kardeşlik iddiası yalnızca hamasi bir söylem olarak kalır. Tarihsel hesaplaşma yapılmadan, karşılıklı saygı geliştirilmeden, yalnızca "aynı Allah'a inanıyoruz" demekle halklar arasında güven oluşmaz. Ayrıca modern toplumlarda kimlikler artık çok boyutludur. Bir kişinin dinsel inancı, etnik kökeni ya da dili, onun tek belirleyici özelliği değildir. İnsanların farklı kimlik katmanları var ve bu çeşitlilik, toplumları daha zengin kılar. Bu bağlamda, halkları yalnızca din temelinde sınıflandırmak ve "kardeş" ya da "yabancı" ilan etmek, hem ayrımcılığı körükler hem de toplumsal barışı zedeler.

Gerçek Kardeşlik Nasıl Kurulur?

Artık kavramları yeniden gözden geçirme vakti geldi. Kardeşlik, ancak eşitlik ve karşılıklı saygı varsa anlamlıdır. Geçmişte Türklere "barbar" diyen, onlara dinin en alt basamağında yer veren anlayışlarla yüzleşmeden; Türklerin Araplarla aynı inanç sisteminde "eşit ve kardeş" olduğu varsayımı fazlasıyla romantiktir.

Peki ne yapılmalı? Kardeşlik; yalnızca ortak bir dine, dile ya da geçmişe dayanarak değil, karşılıklı saygı, empati, adalet ve eşitlik temelinde kurulur. Halklar arasında sağlıklı ilişkiler geliştirmek için önce birbirini anlamaya istekli olmak gerekir. Bunun yolu da geçmişle yüzleşmekten, önyargılardan sıyrılmaktan ve her toplumu kendi gerçekliği içinde değerlendirmekten geçer.

Öncelikle geçmişle dürüstçe yüzleşilmeli. Ne Araplar tümüyle düşman, ne de Türkler daima mağdurdu. Gerçekler siyah-beyaz değil; grilerle dolu. Kardeşlik, halklar arasında baskın olanın diğerini yutması değil, farklılıklar içinde bir arada yaşama kültürünün gelişmesidir. Bu, ancak karşılıklı tanıma ve birlikte yaşama iradesiyle mümkündür. Halklar arasındaki ilişki, yalnızca dinsel referanslara değil; ortak yaşam, adil iş birliği ve kültürel saygı zeminine oturtulmalı. İlişkiler dinsel temellere indirgenip kültürel, politik ve sosyal farklılıklar yok sayıldığında, sonuç çoğu zaman hayal kırıklığı olur.

Tarihsel travmalar bastırıldığında değil, konuşulduğunda iyileşir. Gerçek kardeşlik, geçmişi unutarak değil; geçmişin hesabını dürüstçe vererek kurulur.

Türkiye'nin Sorumluluğu

Türkiye, çok katmanlı kimliği olan bir toplumdur. İçinde hem laik hem dindar, hem Alevi hem Sünni ve daha birçok farklı etnik-dinsel kimliği barındırır. Bu çeşitlilik, bir tehdit değil, doğru yönetildiğinde büyük bir zenginliktir. Türkiye, içindeki çeşitliliği bir zenginlik olarak görmeli. Tek tipleştirici söylemlerden uzaklaşıp, toplumu bir arada tutacak çoğulcu bir bakış açısına yönelmeli. Ancak bu çeşitliliği göz ardı ederek toplumu yalnızca "dindar Müslüman Türkler" üzerinden tanımlamak, hem içeride kutuplaşmayı artırır hem de dış politikada hayali "ümmet kardeşliği" projelerine zemin hazırlar.

Aynı şey bölge halkları için de geçerli. Gerçek kardeşlik, benzemekten değil; farklılıklar içinde birlikte yaşamaktan doğar. Gerçek kardeşlik, sınırları tanıyan, kimliklere saygı duyan, tarihsel hesaplaşmaları ertelemeyen bir yaklaşımı gerektirir. Aksi halde, kardeşlik söylemi, halklar arasında güveni değil, kuşkuyu pekiştirir.

Sonuç: Kardeşlik, Ezberle Değil Yüzleşmeyle Kurulur

Bugün sıkça dile getirilen "din kardeşliği" veya "ümmet bilinci" gibi kavramlar, tek başına halklar arasında gerçek bir bağ kurmaya yetmez. Bu tür söylemler, çoğu zaman geçmişin acılarını, bugünün sosyolojik gerçeklerini ve farklılıkların doğurduğu meşru hak taleplerini perdelemek için kullanılır. Din ortaklığı, bir başlangıç noktası olabilir; ancak güven, saygı, adalet ve ortak gelecek inşası olmadıkça bu kardeşlik söylemleri boş bir retorikten ibaret kalır.

Bugün “ümmet birliği”, “din kardeşliği” ya da “tek millet, tek din” gibi sloganlarla oluşturulmak istenen ortaklıklar, duygusal çağrışımlarla süslenmiş olsa da tarihsel gerçekler, bu hayali birlikteliklerin zemininin ne kadar kırılgan olduğunu gösterir. Türklerin bir bölümü (tümü değil) İslamiyet’i severek, isteyerek kabul etmiş olabilir. Ancak bu süreçte yaşanan acıları, özellikle Emeviler dönemindeki baskıcı uygulamaları, mevali ayrımcılığını, Türklere yöneltilen küçümseyici bakışları unutmamak gerekir. Aynı şekilde Arap edebiyatında ve İslami literatürde yüzyıllar boyunca dolaşan Türk karşıtı yargılar, “kardeşlik” kavramının ne kadar seçici uygulandığını da gösterir.

Bugün bu geçmişi hatırlamak, bir düşmanlık yaratmak için değil; daha gerçekçi bir gelecek inşa edebilmek içindir. Gerçek kardeşlik, her iki tarafın da kendi tarihsel sorumluluğunu kabul ettiği, karşılıklı olarak birbirinin kimliğini tanıdığı ve eşit düzlemde ilişki kurduğu bir zeminde mümkündür.

Toplumlar arası ilişkiler; kültürel etkileşim, ortak üretim, adil iş birliği ve tarihsel adalet temelinde kurulmalıdır. Ancak bu şekilde halklar arasında gerçek anlamda bir yakınlık ve dayanışma duygusu gelişebilir. Aksi takdirde, her yeni kırılma, geçmişin hesaplarını daha derin bir öfkeyle gündeme getirecek ve "kardeşlik" kavramı bir kez daha hayal kırıklığına dönüşecektir.

Kardeşlik; güzel sözlerle değil, ortak değerlerle, adaletle, eşitlikle ve karşılıklı güvenle kurulur. Türk-Arap kardeşliği de, tarihsel kırılmalar, yaşanmış travmalar ve süregelen eşitsizlikler dikkate alınmadan yeniden üretilemez. Bu konuda samimi olunacaksa, önce geçmişin gölgeleriyle yüzleşmek, sonra bugünün koşullarına göre yeni bir sayfa açmak gerekir.

Türkiye'nin ve bölge halklarının geleceği, geçmişin önyargılarına değil; karşılıklı saygıya, çoğulculuğa ve gerçekçi bir ortak yaşam anlayışına dayanmalıdır. Tarihi doğru okumak, sosyolojiyi anlamak ve coğrafyanın gerçeklerini dikkate almak, halklar arası ilişkilerde temel ilkeler olmalıdır.

Bu bağlamda, "Türk-Arap kardeşliği" gibi söylemler ancak bu ilkelere dayandırıldığında anlamlı hale gelir. Aksi takdirde, tarihi inkar eden, farklılıkları yok sayan ve dini araçsallaştıran bir anlayışın ürünü olmaktan öteye gidemez.

Unutulmamalıdır ki; kardeşlik yalnızca birlikte dua etmek değil, birlikte hesaplaşmak; yalnızca aynı kıbleye dönmek değil, aynı gerçeklerle yüzleşebilmektir.

Aksi halde, her cuma hutbesinde dile gelen "kardeşlik" vurgusu; geçmişin çarpıtılması, bugünün inkarı ve geleceğin ipotek altına alınması anlamına gelir.

Unutmayalım: Kardeşlik ancak hakikatle beslenirse ayakta kalır. Gerçek kardeşlik, hakikatle sınanır. Gerçek dayanışma ise ancak adaletle yaşatılabilir. Kardeşlik; ezberle değil, yüzleşmeyle kurulur. Ve ancak hakikat üzerine inşa edilen kardeşlikler yıkılmaz.

Notlar:

“Mevali” terimi, İslam'ın ilk yüzyıllarında Arap olmayan Müslümanları ifade eder. Emeviler bu sınıfa ayrımcılık uygulamış, bu da özellikle İranlılar ve Türkler arasında tepkiye yol açmıştır.

Cahiz’in risalesi, döneminde Türklerin Halife ordularındaki etkinliğine dikkat çekerken; Arap toplumunun “öteki”ne bakışını da belgeler.

Emevilerin Horasan ve Çayardı’na (Maveraünnehir’e) düzenlediği seferlerde Türk halklarına yönelik şiddet, bazı bölgelerde İslam’a karşı direnci artırmış, kimi yerlerde ise kabullenme zorla sağlanmıştır.

"Kardeşlik" kavramı, klasik İslam literatüründe esasen takva temeline dayanır; etnisite ya da dil birliği zorunlu değildir. Fakat tarihi pratiklerde bu ilke çoğunlukla ihlal edilmiştir.

Kaynakça

Geertz, C. (1973). The Interpretation of Cultures. Basic Books (Kültür, din ve kimlik arasındaki ilişkileri çözümleyen bu antropolojik klasik, dinin toplumsal yapılarla nasıl iç içe geçtiğini anlamak için önemlidir.).

Karadağ, O. (2020). Stratejinin Yazılı Kaynakları: Türkler, Farslar ve Araplar. Destek Yayınları. İstanbul

Lewis, B. (1993). The Arabs in History (4th ed.). Oxford University Press. (Lewis, Arap tarihini geniş bir perspektiften ele alırken, Arapların diğer Müslüman halklara (özellikle İranlılar ve Türkler) karşı geliştirdiği üstünlük algısını da tartışır.)

Shaban, M. A. (1970). The Abbasid Revolution. Cambridge University Press (Bu kitap, Abbasilerin Emevilere karşı yürüttüğü devrim sürecinde, mevali (Arap olmayan Müslümanlar) politikalarının nasıl bir kırılma yarattığını detaylı biçimde açıklar. Türklerin İslam’a girişindeki sosyo-politik dinamikler de ele alınır.).

 

The Immortality of Mortals

Note: This is a reflection I wrote in my notebook on October 3, 2010.

"The immortality of mortals" may sound paradoxical. According to monotheistic religions, every living being will taste death; immortality belongs only to God. However, throughout human history, humanity's perpetual pursuit of immortality and attempts to compensate for this through mythology by creating demigods or immortal heroes is no coincidence. Perhaps the most human explanation for this is the deep fear of being forgotten.

As far as we know, humans are the only creatures capable of anticipating their own death. My son Onur argues that some animals also sense when death is approaching. For example, an elderly elephant separating from its herd and withdrawing into solitude. In my view, this behavior is more part of an instinctual cycle. Moreover, I had heard that some plants bloom excessively before they wither and die. Some interpret this behavior as a reflex to ensure the continuation of the species.

If even a plant, driven by the concern to perpetuate its species, brings its existence to its peak at the end of its life, then it is not at all surprising that humans, in the later stages of their lives, ask the question: "What am I leaving behind to be remembered?"

Well, is it sufficient to leave behind well-raised children to be remembered? Perhaps to some extent... As a thinker once said: "A person truly dies the moment their name is mentioned for the last time." Because if a name is no longer mentioned, that being has also been erased from reality.

One way to escape being forgotten is to leave behind a lasting work. However, what kind of work this is also matters: A work that adds value to people's lives, multiplies knowledge, opens new paths... It can be literary, scientific, technological, or artistic. But there is one criterion that applies to all: As long as humanity can benefit from this work, its creator will also live on in memory. However, if one day that work is also forgotten, its creator too will be lost among the dust of history.

I had read somewhere: A Turkish journalist traveling to Paris gets into a taxi. When the driver realizes he is Turkish, he pulls out a faded business card from his pocket and asks if he knows this person. The owner of the business card had died fifteen years earlier. When the journalist gives this news, the driver stares at the business card for a long time and says: "So he died..." For him, until that moment, that person was still alive. That is when true death occurs.

Although millions of people have contributed to the point where human civilization has reached today, we remember only a few names. We remember Hammurabi because he showed the courage to compile and enforce the first written laws. The laws were perhaps the legacy of those before him, but he is the one who went down in history as the "first implementer." We remember Socrates because he made philosophy the intellectual domain of everyone, not just the elite. He has no written works, but he left behind a method of thinking. This is what makes him immortal.

Humans have created their civilization thanks to the desire to be remembered. This drive brings risks with it: time, effort, hardship, and moreover, risking one's life... Like the thoughts for which Socrates gave his life. For people who surrender themselves to the ordinary flow of daily life and only consume, such concerns do not exist. They are considered spiritually dead before they physically die.

So, how does a person become immortal?

The answer is clear: By leaving behind lasting works.

Some ways that make humans immortal are:

Making inventions that permanently ease human life, Establishing a state that shapes societies, Creating fundamental thought structures like democracy, human rights, and law, Revealing unknown aspects of the universe, Contributing to understanding the human soul and body, Creating aesthetic appreciation through art, Shedding light on humanity's past and future in fields like history, anthropology, and religion, Being heroes who have realized great ideals, Raising individuals who are beneficial to humanity.

Special emphasis should be placed on the last one. Because the future will be built by well-educated people. My mother and father were not literate. They could not contribute financially to my education. But they left me a very valuable moral inheritance: "Never to want anything without a corresponding effort." In their words, this was: "My child, we never let a forbidden morsel pass through your throat."

This inheritance became a moral compass for me. It is forbidden to obtain something without expending effort. Taking what belongs to someone else without their consent is also forbidden... My wife and I tried to give our children a good education with this understanding. We wanted them to be individuals who could stand on their own feet. And we raised them to be people who would be beneficial to humanity.

Perhaps we too, with this devotion, are leaving a small trace for the future.

Because a person's gateway to immortality is the trace they leave behind.

 

Divine Justice: Hope, Consolation, or Delusion?

Osman Karadağ, July 6, 2025

After a Hopeless Morning

This morning, in that silent interval between sleep and wakefulness, I was confronted with a question that stuck in my mind: Does divine justice really exist, or are we deceiving ourselves? Perhaps it was the effect of events that have marked today's agenda, or perhaps it was the feeling of accumulated injustice that has been building up for a while, overflowing and turning into thought. Maybe it was the effect of news I heard yesterday, or perhaps emotions left over from a dream from the night... But the question embedded in my mind was vivid: Once again a tyrant smiled, once again the oppressed remained silent.

This question was not just about today, but an inquiry into all of human history. The questions that come to mind when I wake up in the morning are sometimes the deepest, most sincere ones. After the unfortunate events in our country, the same question echoed in many people's minds. This question is not just today's search. It is a fundamental and deep inquiry that has troubled the minds of everyone from philosophers to ordinary people throughout human history.

The injustices, oppressions, and inequities we often witness on earth make us question the belief in the existence of divine justice. Yesterday's events once again showed that the expected divine intervention in the face of injustice does not occur. Innocent people continue to suffer, wrongdoers go unpunished, children die of hunger while the rich live in abundance. Yet this belief has held a central place both in individuals' inner worlds and in social order for thousands of years.

Why has humanity developed such a concept in the face of this situation? The answer to this question perhaps points to one of humanity's most basic needs: the search for meaning and hope in the face of despair. In this essay, I will examine the idea of divine justice from three fundamental dimensions: its philosophical origins, psychological function, and sociopolitical effects. My aim is not to empty this concept of its content; but to question it more consciously and to seek what we can put in its place.

A Philosophical Knot: Is Its Existence or Non-existence Justified?

One of humanity's most fundamental longings is justice. However, the world is often a stage where this longing is frustrated, where tyrants are rewarded and the good are oppressed. In the face of this deep contradiction, humanity has clung to the belief that justice will surely be realized on a divine plane, even if not in this world. The promise that "justice will find its place" has been humanity's greatest consolation for thousands of years.

So, how well can this consolation withstand philosophical inquiry?

The Origins of Justice and the Deferred Promise

The idea of justice has been an ideal that humanity has pursued since its existence. However, this thought did not begin directly with belief in a personal God, as is commonly assumed. We find its first traces in the intuitive belief in the intrinsic order of the universe. In ancient Egypt, Ma'at symbolized the harmonious functioning and balance of the universe, while the Greek Stoics expressed this with Logos, or universal reason. In both thoughts, justice was being in harmony with nature, showing respect for an inherent order. Injustice was a deviation that disrupted this harmony.

However, when we descend to an earlier temporal layer, before these abstract principles, we encounter the Sumerians. The Sumerians, who left the first known written legal documents in history, were the first to institutionalize the concept of justice. King Urukagina's reforms and later Ur-Nammu's written laws are early examples of the effort to unite divine order with worldly order. In Sumerian thought, the king was considered the earthly representative of the gods, and his duty was to "protect the rights of the helpless," "restrain the rich," and "bring balance to society." This understanding can be accepted as one of the first worldly applications of the idea of divine justice.

Humanity has been in search of order and meaning from the very beginning. In a chaotic and uncertain world, we have a tendency to impose cause-and-effect relationships on events, to distinguish between good and evil, and to expect a response to every action. Especially in the face of events that are difficult to explain, such as natural disasters, epidemics, or early deaths, people have wanted to believe that an invisible order is at work.

This need eventually gave birth to the idea of "invisible forces." These forces were assumed to be not only powerful but also just. Perhaps not at that moment, but someday, somewhere, the belief sprouted that everything would be put in its proper place. Here, the idea of divine justice was born as a deep and complex defense mechanism that humanity developed in the face of despair.

This belief both consoled the soul and shaped social order. Justice was now the responsibility not only of humans but also of gods. In this long intellectual journey extending from Sumer to Egypt, from there to ancient Greece, justice guided human history as both a cosmic balance and a social ideal.

And how strange it is that this search, which has continued for so long, still stands before humanity today like a deferred promise. Because justice continues to live sometimes as a prayer written in the sky, sometimes as a word missing on earth.

With monotheistic religions, this understanding transformed into the personal will of a God who has power over everything. Injustices in the world were then interpreted as part of a divine plan and a "test" where the final reckoning would be given on a "day of judgment." In early times, the concept of justice was based more on retaliation: "An eye for an eye, a tooth for a tooth." However, as humanity developed, this primitive understanding gave way to more complex and abstract systems.

Thus, justice became a promise deferred to beyond this world. This situation gave birth to one of philosophy's most fundamental questions: Is deferred justice really justice? Tribes, city-states, and finally nations developed their own justice mechanisms. But these human-made systems were always far from perfect. Wrong decisions, corruption, the strong crushing the weak - such situations drove people to believe in a higher, infallible justice mechanism.

Nature's Indifference and the Search for Moral Order

When we look at nature and history, it is difficult to encounter a picture that would confirm this belief. The tiger eats the deer. There is neither right nor wrong. Only power and result... There is no concept of justice in nature. Natural laws operate, the strong survive, the weak are eliminated. Earthquakes do not distinguish between rich and poor, old and young. Disease shows no justice. Natural selection is merciless. The lion, when hunting the deer, has no ethical concern. So nature neither rewards good nor punishes evil.

The same applies to the human world: Many swindlers drown in wealth while many honest people struggle with poverty. Many dictators complete their lives in peace while many innocents disappear in nameless graves. When people faced this ruthless reality, they developed the concept of divine justice to give meaning to life. This is, in a sense, a spiritual need - believing that justice will somehow be realized makes unbearable suffering bearable.

The idea of divine justice essentially rests on the assumption of a moral order operating in the universe. According to this assumption, there is a system where everything is seen, calculated, and eventually everyone gets what they deserve. Humans, however, are different from nature. They empathize, develop a sense of justice, question equality. Perhaps in the face of this indifference in nature, they have given birth to the idea of "divine justice" in order to establish a balance in their own inner world.

The Problem of Evil and the Defense of God

The question "If God is both absolutely good and absolutely powerful, why does evil exist?" is the greatest philosophical obstacle to belief in divine justice. Epicurus's famous paradox summarizes this dilemma: Either God lacks power or his intention is not good; if both exist, how can this evil exist?

Against this problem, theistic thinkers argued that evil is chosen by man's "free will" (Augustine) or serves a greater good (Leibniz). When Leibniz said "This world is the best of all possible worlds," he argued that apparent injustices are part of God's divine plan. However, these defenses proved insufficient for many thinkers, especially in the face of the suffering of innocents and natural disasters.

God's Silence and Human Responsibility

With the Enlightenment, the foundation of justice began to descend from the heavens to earth, to human reason and conscience. Kant cemented this change by saying that morality should be fulfilled not with an expectation of reward, but with "consciousness of duty."

Friedrich Nietzsche raised the harshest voice of this break. According to him, divine justice was merely a "slave morality" invented by the powerless to escape from life's harsh realities and a search for consolation. Nietzsche's famous statement "God is dead!" declared that justice would no longer be expected from heaven, that the responsibility for establishing it belonged entirely to humanity.

In this line, atheist or agnostic philosophers like Albert Camus stood alongside Nietzsche. For them, the idea of "divine justice" was a fairy tale created by the human mind's inability to accept life's cruel realities.

In the twentieth century, existentialists like Camus sought a human-centered response to this responsibility. According to Camus, in the face of the universe's meaninglessness and God's silence, the task for humans is not to surrender; it is to rebel. Justice was no longer a grace awaited in the heavens, but a value that people tried to create on earth through solidarity and struggle.

A Psychological Refuge: The Cost of Hope

The human mind does not easily remain silent in the face of injustice. The look of a child who has been wronged, the cry of a person punished for no reason, or tyrants continuing their power without paying any price... These shake not only our conscience but also our perception of the world. It is precisely at these moments of rupture that belief in divine justice enters like an invisible hand: With the thought that somewhere, someday, everything will be put in its proper place, even if not in this world, humans breathe and stand upright.

Divine justice is not just a belief for many people, but a kind of psychological refuge. It is a support point on which the soul relies to cope with life's harsh face. Confronting real injustice is difficult. Moreover, it is sometimes heavy enough to shake a person's mental health. It is precisely at this point that the idea of divine justice functions as a kind of psychological refuge.

The Power of Hope and the Function of Consolation

The concept of divine justice is not merely a simple belief; it serves very important functions at both individual and social levels. Its most basic function is to offer hope and consolation to people in the face of pain and injustice. In situations such as losing a loved one, facing a disaster, or being wronged, the belief that "Justice will find its place sooner or later," "There is divine reckoning" gives the strength to endure.

Confidence that injustices will be compensated someday makes it easier to hold on to life. Especially in geographies where justice comes late or never, this belief becomes an invisible shield that protects the inner balance of the powerless and oppressed. This is a coping mechanism that particularly helps the individual maintain psychological health in the face of traumatic events.

Cognitive Dissonance and Inner Balance

In psychology literature, there is a concept known as "cognitive dissonance": The human mind feels uncomfortable when there is contradiction between lived reality and expectations. If this contradiction remains unresolved, mental tension and inner restlessness may arise. The belief in divine justice responds precisely to this conflict. It helps restore the individual's inner balance by placing evils that are difficult to explain into a larger, meaningful plan.

The helplessness felt in the face of events we cannot control in life is alleviated by this belief. The thought that "all evils will be punished one day, good deeds will find their reward" becomes a harbor of hope where people take refuge in the face of uncertainty and injustice. In short, while belief in divine justice may not provide a definitive explanation for reason, it provides powerful consolation for the heart.

The Hidden Danger of Passivity

However, this consolation also has a side effect: Passivity. If we believe that everyone's account will be settled somewhere someday, our desire to raise our voices against injustice today may diminish. Saying "Someone knows anyway," we prefer to wait rather than take action. This thought is a consolation when it remains at the level of belief. However, when it is placed at the center of life, it also prepares the ground for passivity.

The thought "His account will be settled someday anyway" distances many people from seeking rights and struggling. Sometimes this waiting can turn into escape from personal responsibility; into inaction. A delicate balance comes into play here. Does belief in divine justice become a source of hope that increases the individual's strength to live, or does it become a chain that makes them passive?

Forgiveness and Inner Peace

On the other hand, this belief is not only a refuge but can also open the door to forgiveness. The thought that "everyone will get what they deserve in the end" softens the individual's feelings of hatred and revenge. Achieving inner peace sometimes comes not from punishment but from letting go. The idea of divine justice can provide the psychological foundation for this letting go.

What is psychologically decisive is precisely this. Does faith strengthen the person and give them courage against injustice; or does it blunt the will to struggle by saying "everyone will find what they deserve in the end anyway"?

A Sociopolitical Tool: The Ideology of Silence

The idea of divine justice is not only a belief that echoes in the individual's inner world, but also a powerful ideological device that shapes social structure. Throughout human history, this concept has been both a hopeful refuge and the language of obedience. Whenever there is a lack of justice in a society, whenever injustices become systematized, the discourse of divine justice has come into play: "Be patient, you are being tested," "God is great," "This world is temporary, the real account will be settled in the other world."

Tool of Dominant Powers

Such sentences may seem spiritually soothing at first glance, but they carry traces of social engineering in their depths. The most dangerous and invisible face of divine justice emerges precisely here. Because throughout history, dominant classes have skillfully used this belief to legitimize the existing order.

Throughout history, dominant powers have recognized this spiritual effect of the concept of divine justice and have used it for their own interests. Like the concepts of heaven and hell, divine justice has also become a powerful tool of social control. The way this concept is used is quite insidious: People are told that if they are patient, if they wait without effort, justice will surely be realized.

The understanding of "God's will" or "sacred order" has often served as a shield preventing the questioning of power. The suffering, injustices, or inequalities experienced by the people have been presented as part of the divine plan; thus, the demand for social change has been suppressed.

Legitimization and Pacification

In history, the idea of divine justice has not only protected the individual's inner peace but has also been used by dominant classes as a management tool. The poor were told "you will receive the reward for the suffering you endure in this world in heaven"; the oppressed were given advice to "be patient, you are being tested."

Rulers, powers, and religious authorities have used this concept to preserve the existing order, suppress rebellions, and ensure social control. Discourses such as "fate," "divine decree," "everything has a reason" can pacify people. Sayings like "The patient dervish achieves his wish" or "God is great, he will provide justice sooner or later" can blunt people's will to struggle by directing them to passive waiting.

Historical Examples

In medieval Europe, the combination of feudal order with religious authority brought about the systematic use of the concept of divine justice. The understanding that "God made kings, God made slaves" prevented the questioning of the existing social order. The role of the concept of divine justice in maintaining the slavery system throughout history is indisputable. Enslaved people were given the message "Be patient, you will be free in the afterlife," and this message prevented anti-slavery rebellions.

In the modern period, this concept has taken more subtle forms, with the spread of the "karma" concept and the "universal justice" understanding of New Age movements forming its contemporary versions. Similarly, the concept of "karma" in India's caste system has prevented people from lower castes from questioning their current situation.

The Heaven-Hell Dualism

Especially the idea of heaven-hell has functioned not only as a moral but also as a political balance element; the individual who submits to injustice in this world has been made to believe that they will find justice in the other world. This structure has also led to divine justice becoming not only a source of hope but also of fear: "If you rebel, you will face God's wrath."

This understanding directs the individual to pray rather than seek rights; it blunts the spirit of struggle and glorifies passivity. Marxist and feminist critical approaches clearly reveal this aspect of divine justice: Such a belief is an ideological "sponge" that veils social inequalities and makes injustices appear natural.

Contemporary Transformations

The idea of divine justice has sometimes also served to legitimize social inequalities. Presenting poverty as "fate" or "test," considering wealth as "divine grace" can prevent people from questioning their situation. Such approaches ensure the continuation of the existing class structure; because people are directed to accept their fate rather than seek their rights.

However, in modern societies, the picture is gradually changing. With the process of secularization, the idea of divine justice has begun to lose its former influence on the social level. Today, the demand for justice is increasingly expressed through human-made law and ethical principles. Nevertheless, divine justice still holds a deep place in individuals' personal belief worlds; continuing its existence sometimes as a refuge, sometimes as an expectation, and sometimes as the ideology of silence.

The Reality of Effort and the Cycle of Passivity

The reality that "nothing can be achieved without effort" stands powerfully against all these belief systems. The expectation of divine justice drives people to inaction. This expectation creates the thought that "Even if I don't do my part, justice will surely be realized." However, in the real world, nothing can be achieved without effort, without labor.

Real life is not, unfortunately, a place where good always wins and evil is immediately punished. On the contrary, there are many examples of achieving success through cunning, lies, and deception. This passivity is a major obstacle especially regarding social change. Instead of reacting to injustice, people prefer to wait with the thought that "justice will be realized anyway."

The Superiority of Cunning

Some have realized that while others wait for divine justice, they themselves can achieve results by taking action. Cunning comes into play at this point. It is possible to reach the goal by shorter paths through ways such as lying, deception, and manipulation, and this is one of the main reasons why injustice continues.

In today's world, this situation has gained a new dimension. In the age of technology, while information has become the most valuable power, inequality in access to information, namely "information asymmetry," has given birth to new types of injustices. Data mining, the manipulative use of algorithms, and the digital divide are contemporary examples of these asymmetries.

These imbalances ensure the continuation of existing unjust orders. For example, companies that understand and can manipulate social media algorithms can use this knowledge for their own interests. Thus, power passes not only to technology but to those who are invisible but knowledgeable behind it.

This picture shows that justice is no longer a grace expected from heaven, but a responsibility that must be created by human hands. Real justice can be established on earth not by waiting, but through awareness, knowledge, and collective effort.

Lessons from History

Social change, the struggle for rights, the creation of fair legal systems, standing against exploitation and oppression are products of individual and collective effort. From Socrates to Gandhi, from Martin Luther King to Nelson Mandela, many figures have shown that justice is achieved not through passive waiting but through active struggle. All positive changes experienced throughout history have occurred not as a result of people's passive waiting but as a result of their active struggles.

Conclusion: From Hope to Responsibility, From Waiting to Action

So let us return to the beginning: What if there is no divine law? What if tyrants will never be punished and good people will never be rewarded?

This possibility, though it may chill one's heart at first, is actually not despair but a declaration of freedom. If there is no law coming down from heaven, we must establish it on earth. Then fighting, resisting, organizing, and striving for a more just world becomes an unavoidable responsibility. From Socrates to Gandhi, from Martin Luther King to Nelson Mandela, many pioneers have shown that justice is won not through passive waiting but through active struggle.

Liberation from the expectation of divine justice is not the death of hope but the birth of real hope. This is a "critical hope" fed by action, believing that the world can really change. Real justice is not a reward granted to us; it is a value we build together through labor, consciousness, and solidarity.

The question that stuck in my mind this morning perhaps reveals the simplest truth: Change is in our hands. Justice is our responsibility. We must lift ourselves up, because there is no one else to lift us. Perhaps what we seek that is divine is not a judgment that will come down from the heavens, but the very sense of justice that humans nurture in their own conscience and establish on earth through collective effort.

I wish you well-being.